บทเห่ชมปลา

เจ้าฟ้าธรรมมาธิเบศ (เจ้าฟ้ากุ้ง)


บทเห่ชมปลา



โคลง

พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คลึงกัน
ถวิลสุดาดวงจันทร์ แจ่มหน้า
มัตสยาย่อมพัวพัน พิศวาส
ควรฤพรากน้องช้า ชวดเคล้าคลึงชม

กาพย์

พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คิดถึงเจ้าเศร้าอารมณ์
มัตสยายังรู้ชม สมสาใจไม่พามา

นวลจันทร์เป็นนวลจริง เจ้างามพริ้งยิ่งนวลปลา
คางเบือนเบือนหน้ามา ไม่งามเท่าเจ้าเบือนชาย

เพียนทองงาทดังทอง ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย
กระแหแหห่างชาย ดั่งสายสวาทคลาดจากสม

แก้มช้ำช้ำใครต้อง อันแก้มน้องช้ำเพราะชม
ปลาทุกทุกข์อกตรม เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง

น้ำเงินคืเงินยวง ขาวพรายช่วงสีสำอาง
ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง งามเรืองเรื่องเนื้อสองสี

ปลากรายว่ายเคียงคู่ เคล้ากันอยู่ดูงามดี
แต่นางห่างเหินพี่ เห็นปลาเคล้าเศร้าใจจร

หางไก่ว่ายแหวกว่าย หางไก่คล้ายไม่มีหงอน
คิดอนงค์องค์เอวอร ผมประบ่าอ่าเอี่ยมไร

ปลาสร้อยลอยล่องชล ว่ายเวียนวนปนกันไป
เหมือนสร้อยทรงทรามวัย ไม่เห็นเห็นเจ้าเศร้าบ่วาย

เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ เนื้อน้องฤๅอ่อนทั้งกาย
ใครต้องข้องจิตชาย ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง

ปลาเสือเหลือที่ตา เลื่อมแหลมกว่าปลาทั้งปวง
เหมือนตาสุดาดวง ดูแหลมล้ำขำเพราคม

แมลงภู่คู่เคียงว่าย เห็นคล้ายคล้ายน่าเชยชม
คิดความยามเมื่อสม สนิทเคล้าเจ้าเอวบาง

หวีเกศเพศชื่อปลา คิดสุดาอ่าองค์นาง
หวีเกล้าเจ้าสระสาง เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม

ชะแวงแฝงฝังแนบ ชะวาดแอบแปบปนปลอม
เหมือนพี่แอบแนบถนอม จอมสวาทนาฏบังอร

พิศดูหมู่มัจฉา ว่ายแหวกมาในสาคร
คะนึงนุชสุดสายสมร มาด้วยพี่จะดีใจ



๒. เวลาสาย บทเห่ชมปลา


เป็นการพรรณนาถึงชื่อปลาซึ่งมีชื่อปลาต่างๆกัน และได้พรรณนาปลาทั้งหมด 17 ชนิด ในการพรรณนานี้ก็ได้เปรียบปลาเหมือนนางอันเป็นที่รัก มีการอุปมาอุปมัยได้ชัดเจน โดยมีการนำชื่อปลาเหล่านี้มาเชื่อมโยงกับความรู้สึกของกวีที่มีความรักมั่นคงต่อนางผู้เป็นที่รักทั้งความรู้สึกรักใคร่ เป็นห่วงนางผู้เป็นที่รักโดยมีชื่อปลาดังกล่าวคือ ปลาแก้มช้ำ ปลาน้ำเงิน ปลากราย ปลาหางไก่ ปลาสร้อย ปลาเนื้ออ่อน ปลาเสือ ปลาหวีเกศ ปลาแปบ ปลาชะวาด ปลาชะแวง ปลานวลจันทร์ ปลาคางเบือน ปลากระแห ปลาตะเพียน ปลาเคล้าดำปลานวลจันทร์